Andre Marie Ampere ve Elektromanyetizma 2022
Andre Marie Ampere ve Elektromanyetizma hakkında bilgiler. Elektromanyetikler günümüzde bizler için yabancı değildir. Günümüzde hızlı trenler manyetik düzende çalışır. Elektrik ile manyetik arasındaki ilişkiyi icat eden kim? Peki bunu kim buldu?
Andre Marie Ampere Kimdir ? 2022
Andre Marie Ampere 20 Ocak 1775 Lyon yakınlarında doğdu. Bir ipekçinin oğluydu. Akıllı bir çocuktu 12 yaşına geldiğinde matematik bilgisi üst seviyedeydi. Zamanın en iyi ansiklopedisini alfabetik sıraya göre okudu ve ezberledi, okula gitmeden önce bir çok bilgiye sahip olmuştu. Küçük yaşta babası Fransız devriminde monarşist olduğu için idam edilmişti. Bu idam Andre Marie Ampere çok derinden etkilemiş ve 18 ay çalışmalarına ara vermek zorunda kalmıştır. Ampere ayrıca parasız kalmıştı, babasının idamından sonra tüm mal varlıklarına el konulmuştur. Bu nedenle özel matematik ve fizik dersleri vermiştir. 2 yıl sonra matematiksel oyun teorisi adlı makalesini yayınlamıştır. 1803 yılında Lyon matematik lisesinde matematik dersleri vermeye başlamıştır. 1805 Paris’e taşınmıştır. Matematik ve felsefe dışında kimya ile de ilgilenmiştir. Gazların fiziki ve kimyevi hallerini inceledi. 1814 te Paris bilim akademisine üye oldu. Andre Marie Ampere artık bilim adamı olarak kabul görüyordu ve fizik kimya bilim dallarıyla bir hayli ilgileniyordu.
Hans Christian Oersted Danimarkalı bilim adamının yaptığı deneyleri duydu. Hans Christian Oersted 1819 yılında bir metal telin elektrik akımıyla ısındığını tahta üzerine koyduğu pusulayı deneylerle manyetiği kanıtlamaya çalıştı. Pusulaya metal bir cisim yaklaştırdı. Pusula iğnesi yön değiştirmişti ve bu deneyle manyetizma hakkında ilk deney oldu. Ampere 1820 yılında Hans christian oersted’in deneylerinden haberden olduğunda tüm çalışmalarını bırakıp elektrik olayını araştırmaya başladı. Bu çalışmalar 3 yıl sürecekti. Dalgınlığından ve sessizliğinden dolayı deli zannedilen Amperi uzun süre gören ve konuşan olmamıştı. Amper artık manyetizmaya ihtiyaç olmadığı ve akım geçiren tellerin birbiri üzerine güç etki edebileceği çalışmalarını sürdürmekteydi. Ampere bu güçleri ölçebilecek bir alet gerekiyordu.
Andre Marie Ampere Neyi İcat Etti ?
Bu ihtiyaçtan Güç ölçeri icat etti. Sabit bir iletkenin yanına aşağı doğru U şeklinde tel sarkaç monte etti. Bu deney düzenekleri Amperin teorisini kanıtlayacaktı. 10 Gün sonra bir güç ölçer ile 2 akım geçiren iletkenin etkilerini gösterecek deneyi yaptı. Deneyi sonucu paralel elektrik akımlarının geçişi sırasında, akım her 2 iletkende de aynı yönde akıyorsa bu 2 iletken birbirini çeker. Ters yönde akıyorsa birbirini ittiklerini gözlemlemiştir. Elektrik akımı sırasında iletkenin etrafında manyetik alan oluştuğunu fark etti.
2 iletkende de akım aynı yönde aktığında iletkenler mıknatıs gibi birbirini çekiyordu. Akım ters yönde akmaya başlayınca iletkenler birbirini itmeye başlıyordu. Bu akım geçişleri sağ el kuralını ortaya çıkardı. Sağ el kuralı elimizdeki baş parmak akım yönünde olursa diğer parmaklarda manyetik alan çizgisinin yönünü gösterir. Amper devam eden deneylerinde makaraya sarılı bir iletkenin mıknatıs özelliği kazandığını bulur. Akım olarak basit kimyevi pil olan voltaj ölçer kullanmıştır. Akım makaradan akar ve artı (+) eksi (-) kutuplar oluşur. Ampere tüm deney ve gözlemlerini bir teoride topladı. Makara havaya kaldırıldığında pusula gibi davranır ve sağa sola döner. Elektromanyetizmanın matematiksel açıklamasına katkıda bulundu. Elektrik ve manyetizmanın bir araya gelebileceğinden emindi ve şüphesi kalmadı. Manyetik güçler ancak kapalı bir devrede elektrik akımında ortaya çıkar. Elektrik akımı ne kadar fazla olursa manyetik alanda o kadar güçlü olur. Daha sonra Ampere basit ampermetreyi yaptı daha sonraları geliştirildi. Ampermetre elektrik devresinden geçen akımın şiddetini ölçen alettir. Elektro tekniğin en önemli aletlerindedir. Deneylerine devam etti ve her atomun etrafında durmadan dönen elektronların bu nedenle elektriksel daireler oluşturduğunu kabul etti. 1826 yılında araştırmalarından dolayı tanınmıştı. Paris yakınlarıda College De France‘ta fizik dersleri vermeye başladı.
1827 yılında bilimsel akademinin kendisine araştırmalar için 1000 frank teklif etmesine rağmen, eskilerden gelen depresyon zamanlarındaki yalnızlığına tekrar döndü.
Andre Marie Ampere
Kendisini özel matematik ve felsefe derslerine verdi, araştırmacı şöhretinden vazgeçti. 10 Haziran 1836 yılında bir görev gezisi sırasında fenalaştı. 61 yaşında Fransa Marsilya yakınlarında öldü. Mezarı Fransa da aile mezarlığına gömüldü.
1881 yılında Pariste kurululan ağustos kasım ayı arasında yapılan Pale enstitüsündeki 1. Dünya elektrik kongresi yapıldı. En önemli olaylar Thomas Alva Edison‘un ampulü ve Werner von Siemens elektrikli tramvayı ilgi görmüştü. Bu Kongrede dünya çapında elektrik ilgili yenilikler tanıtıldı. Bu yeniliklerinin yanında katılımcılar elektrik birimlerinin isimlerini belirlediler. Elektrik gerilimin ismini pili keşfeden Alessandro Volta adı verildi. Elektrik direnç birimine Georg Simon Ohm Ohm ismi verildi. Andre Marie Ampere yaptığı çalışmalar unutulmadı ve elektrik gücünün ismine de Amper olarak belirlendi.
Andre Marie Ampere 19 yüzyılın en ünlü bilim adamlarındandır. Sadece 3 yıl elektrikle uğraşmasına rağmen elektrik ve manyetiğe büyük katkıda bulundu. Günümüzde elektrodinamik ve kullanım alanları. Örnek; Ses hoparlör sisteminde kullanılır. Hoparlör elektrik dalgalarını ses dalgalarına çevirir. Hoparlörde bobin ve diafram vardır. Amperin buluşu müzik dinlememize katkıda bulunmuştur. Yüksek hızlı trenler bu teknoloji ile çalışır ve 500 km/s hıza çıkarlar. Teşekkürler Andre Marie Ampere icatların için.
